http://content.answcdn.com/main/content/img/getty/7/7/3276277.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/d/da/The_Judgment_of_Cambyses2_WGA.jpg
http://www.myartprints.com/kunst/ferdinand_van_kessel//Monkeys-drinking-and-smoking.jpg
[Black man
wearing white shoes][Black Sint-Nicolaas][Sint en Piet][William I of
Orange][George Keppel][General Dummouriz][King Louis XVI] [King Charles II
Stuart][Charlotte Sophie of Mecklenburg-Strelitz][Madame de Staël][Live
flaying][Scientific racism][Nobles as apes]
THE
OBSCURED ORIGINS OF BLACK PETE
The
constant upheaval generated by Blacks around Black Pete for the past twenty
years in The Netherlands, nor the Dutch bid to have their Sinterklaasfeest
preserved on the UN list as a living tradition, did inspire Dutch researchers
of the ‘Instituut voor volkscultuur en tradities’ or ‘De Meertens Instituut’ to
find the origins of The Netherlands foremost tradition, the Sint Nicolas
celebration on the 5th of December, with at his heart the obscure
but dominating figure of Black Pete, or Zwarte Piet. They state not to know its
origins or its why. So, it's up to the group that feels itself defamed,
insulted and targeted by this curiously undocumented tradition to propose
scientific answers.
Because of
the serious implication of this question we turn to Numa Dennis Fustal de
Coulanges writing about the finding of the ancient Greek state, and European
state formation and feudalism. Martin Bernal wrote about how the Greek
civilization was deliberately turned white in 1848. David MacRitchie wrote
about Black nations among the Ancient and Modern Britons. While Alison MacQueen
wrote about the Rembrandt Cult in France that coincided with the year of 1848,
of Europe’s Final Revolutions that emancipated 97% of its population, the
disenfranchised people. Sheikh Anta Diop wrote about Blacks as finders of the
human civilisation.
The
intelligent, informed observant will notice certain infantile and irrational
approaches among those who advocate this under described tradition. That it
should not be judged, as it’s just a fun and innocent children’s event. Yet
it’s organised by grown ups. That the children will become confused if
Pieterbaas is omitted, so changing anything is a great evil. Blacks are
ridiculed as objecting to the word ‘Black’ in ‘Black Pete’ as they would object
to the word ‘Blank’ as in ‘Blanke vla,’ as a racist phrase. A person stated
Jane Austen could not have been Black, as she utilized expressions as ‘a black
day.’ Or slave masters could never have been Blacks, as Blacks would not
enslave other Blacks. Or even that Emma Woodhouse described in Emma (1816) as
‘loveliness itself’ could thus not be a Black woman. Next a tradition that is
not explained is yet defended as good. Premier Mark Rutte, says the government
will not interfere in the discussion, but he thinks Pete should remain Black,
because he is called Black Pete. This irrational and flippant way of
approaching the most serious questions by the Dutch is really how they think
and view the world, without conscious malicious intentions; yet with disastrous
results. Young educated Dutch are still pro-slavery and pro-VOC, in spite of
anti-slavery rhetoric of the Dutch government and education. So while some
might hear an anti-slavery stand, the message as received by whites is
pro-slavery. Blacks are thus marked as inferior slaves, and a conquered
nation.
Remarkably,
Sint Nicolas is a Catholic saint who originated in present day Turkey, which is
celebrated in a West European protestant country. And it is a tradition with a
dominant Black figure at its core, fiercely celebrated by a white nation.
However there are many glimpses to its origins. We know that Black Pete was
added around 1848, when the whole of Europe experienced its Final Revolutions
or The Spring of Mankind, when the majority of 97% was finally emancipated and
France, Europe’s leading nation, got universal male suffrage. In Holland, the
constitution was amended by limiting the rights of the nobility. So only in
1848 the aims of the French Revolution (1789-1794) were fully achieved, namely
equality for all. The bourgeoisie stole the French Revolution, from the third
estate, by not honouring its promises of equality. The bourgeoisie belonged to
the second estate along with the nobility and together they numbered 3%. The
first estate was the church, dominated by the nobility. In Britain, a movement
called Charterism achieved similar reforms, and both Jane Austen’s (1775-1817)
and Charlotte Brontë’s (…) novels should be understood with this call for
social change in mind. Both Emma (1816) and Jane Eyre (1848) present
comprehensive political views of a post revolutionary Britain. The bourgeoisie
or gentry traditionally hated the nobility, while the nobility looked down on
the bourgeoisie, by even putting gentry on an equal level with whites. Still
they would often be intermarried as the nobility craved the money from trade
(and slavery), which was an occupation that was forbidden to them. So, nobles
married heiresses from trade, like Othello and Desdemona, and thus imparting
nobility and class to the bourgeoisie who craved these titles.
The central
question to understand Black Pete is: Why was there a need in Europe to invent,
to introduce human races, and make a racial hierarchy? What did Blacks do to
whites to merit such all out hostility? When did this confrontation between
Black and white happen and where? All researchers accept these questions as a
given, as if racism is a natural human (economical) reflex, and fail to
pinpoint its introduction in time, to serve a purpose. And if there were no
Blacks in Europe, against which evil and menacing Blacks was all this hatred
directed? Who were these evil Blacks that were compared to apes, stigmatised as
ugly, cruel, malodorous, vindictive and stupid. Bernal finds that Ancient
Greece was only turned white in 1848, and he takes great notice of racist
viewpoints harboured by its perpetrators, but he fails to incorporate the
overwhelming aim of the Final Revolutions of 1848 in his assessment: namely the
emancipation of whites in Europe from their brown and black complexioned elite
casts.
As there is
a strange sub discussion whether Black Pete actually signifies Blacks, we are
forced to look into the question of race. Blacks in Europe are no citizens, and
in Holland, so-called ‘foreigners’ are called ‘allochtonen,’ as they are not
from the soil, and belong to another god. The dominating way of looking at
nation building, that harks back to the ancient Greeks dealing with Barbarians.
Because the Blacks are a minority, and are not citizens, complicated with many
complaints of institutional Racism against Blacks, this celebration seems like
the culmination of all present and historical malice (slavery) towards Blacks.
Human Races were invented as a non-scientific concept around 1760. Along with a
hierarchy between the so-called races which curiously numbered three, five,
seven and hundreds. Most ‘scientists’ and Enlightenment philosophers regarded
Blacks as degenerated whites, just above apes, degenerated humans who were
morally evil. There exist 17th century paintings with the nobility
depicted as beautifully dressed apes. So scientific racism can be viewed as an
invention, a religion; a liberation ideology to teach whites not to venerate or
promote their Black oppressors.
For our
purpose we will settle on leading anthropologist J.F. Blumenbach (1755-1840)
who’s teachings somehow prevailed, that ‘There were no Blacks,’ in Europe.
Members of the Ethiopian Race were firmly located in Africa. The ones presumed
to be European Blacks were degenerated members of the Caucasian Race, but who
were still whites. They externally degenerated, thus blackened because of the
sun, the air, food, ointments and family traits. Blumenbach claimed all babies
were born white, even the ones who were born from Blacks. However, Blumenbach,
who was employed by the King of Hanover and Britain, did not look down upon
Blacks. He did not find them inferior, but of ugly complexion, and he owned a
library of exclusively Black writers like Gustavus Vassa, Phyllis Weathly,
Capitein, and Pancho Sanches.???? He did not address the fact that these
so-called degenerated whites were mostly found among the nobility and
bourgeoisie. This glaring omission should be regarded as a tell tale indication
of the purpose of his teachings, hiding the existence of Blacks in Europe who
were the elite. Most revealing; a portrait of Blumenbach shows a very dark
skinned person; while other images show him as white.
The greatly
respected Blumenbach however was a pious liar but who brought peace and unity
among warring fractions, by synthesising many opposing views into one unity
that was pleasing to everybody. He claimed to base his racial taxonomy on scull
shape, not complexion. Yet today one notices images that show Black skin, or
Black facial traits that go together with a Black scull, and those cause
embarrassment, and are thus excluded from view. An ordinary layperson will look
at a totally black complexioned Maurice of Saxony and think him to be a white
man. Yet an image in profile further confirms he has subnasal prognathism, full
lips and a broad, flattened nose. Afterwards whitened portraits by Sir Ramsay
of Queen Charlotte Sophie of Mecklenburg, wife of George III, who was famous
for her classical African (Black) looks, cause remarks like ‘She only looks
Black. She is not Black’ but there are also ideas that her mother was fathered
by Ibrahim Hannibal, Alexander Pushkin’s African great-grandfather, while on
his way from Paris to Moscow. Yet even Hannibal was supposed to be an East
African, so an African Caucasian. But his great-grandson Alexander Pushkin
ironically called himself ‘an ugly Negro.’ These supposedly ‘Black looking’
whites were next also found in Egypt, so the founders of civilization, the
pyramid builders; were declared to be whites. So Blacks were eliminated from
history by way of definition. The fictitious category of ‘True Negroes’ was
introduced, while all the other blacks were called black Caucasians: thus
whites. In this way some will deny Pieterbaas who is actually painted black, to
represent a Black.
This brings
us to the historical portraits by old masters. Most handbooks about the
restoration of paintings will inform us about the need of early restorations
because the paint had darkened. Articles and scientific reports often claim
that the early restorers did not keep score, so little is known from their
practices. Yet, we can still see the dark brown and black layers under the
beige and pink layers. And we can see the highlights to make dark hair look
fair or even blond. We can see how the facial hair was repainted on top of the
beige layers and how beige skin was painted around pearl necklaces, while we
should expect the pearls to have been painted on top of the skin layers.
Interestingly, engravings were made after freshly painted portraits for easy
duplication, and they often show the original dark skin, that the painting
today does not show as it was ‘restored.’ So either the paint darkened
overnight or the painter intended to paint dark persons. To ascertain this we
turn to biographies that describe a historical persons looks, and there we find
adjectives and nicknames, like dark, brown, black, black as chimney, chimney
sweeper, not the white hands, swarthy, The Black Boy, very dark with black eyes
and dark hair, basané or dark brown, noir et basané or black brown, …So a dark
engraving bourns out the description as brown or black. William I of Orange
(1533-154) was described (Beresteyn 1933: 1) as ‘More brown then white’ and ‘Bruyn van verve ende baerbe’ (brown of
complexion and the beard). He has engravings showing the very dark skin,
frizzled hair as well as others that show his classical African facial traits.
These noble
and royal persons are then the ‘degenerated’ whites Blumenbach defined as
Caucasians, meaning whites. In 1848, the revolutionary governments inherited
art collections showing the Ancien Regime as brown and black of skin. This was
explained as darkened paint and done away with by restoration to restore the
supposed white looks. Alison MacQueen (2003) writes about a Rembrandt Cult in
1848 to falsely turn Rembrandt in a painter of the third estate. But a
photograph (1880) by A.Braun of The Syndics of the Cloth makers Guild (1620)(De
Staalmeesters) shows most figures as brown and black. They also show classical
African facial traits that usually go together with a brown or black
complexion. The second from left, Joachim de Neve, is very black of skin and
has the strongest Classical African looks. Now all of them have whitened skin.
This
blackness can also be seen on photos of the Van Aerssen Collection that were
only restored after 1934. Anna Margaretha van Aerssen, a granddaughter of
governor Cornelis van Aerssen belonged to the richest Dutch family in the 17th
century, was lovingly described by her cousin James Boswell as ‘Mrs Maasdam
black as chimney. No image prevails. Her husband baron van der Duyn van Maasdam
was declared by Boswell as ‘Her husband chimneysweeper.’ Isabelle de Charrière
(1740-1805)(Belle van Zuylen) informs her lover D’Hermenches that the Van der
Duyn family was famous for being ‘swarthy.’ She wrote a poem about baron
Maasdam ‘About his brown black complexion,’(1776) and compared him to Mars. An
engraving of his cousin George Keppel of Albemarle shows the dark complexion,
while the original painting today shows a white person. Sir Joshua Reynolds
shows his sister Elisabeth Keppel with a heraldic Mooress or Negress. Jane
Austen was described as ‘a brunette of complexion,’ and her personages are
‘light brown or sallow, brown, very brown and black.’ Like in Emma (1816) ‘Mr.
Elton, black, spruce and smiling.’ She speaks of ‘peculiar’ and ‘distinguished’
looks. And one may conclude that her Black facial traits were seen as proof of
‘pure’ blood, and proof of ‘noble’ blood. So, the European elite based their
superiority and looks on having Black ancestors.
The many
little or not so little Moors in aristocratic portraits since the Renaissance
are never properly explained and it’s often claimed ‘that we do not know what
they mean.’ They are also found on many family heraldic crests. And they
resemble the images of Balthasar, the Black Magi or King at the birth of Jesus,
Black Madonna’s and Black Saints like St. Maurice. St. Nicolas was also
presented as very dark of skin. The famous statue of St Maurice was erected in
1120. Black Madonna’s are from 1100-1200, but today we often are presented with
copies that show altered faces, as the originals were destroyed with the French
Revolutions as symbols of the Ancient Regime. The elite was Black so they saw
god and saints as Black. These new images coincide with the finding of
Europeans states in 1100-1200, and the establishment of the modern nobility.
So, the heraldic Moors are symbols of high nobility, which is according to De
Boullainvilliers the only true nobility. De Boullainvilliers also claims that
the French nobility that descended from the Franks were of ‘another race’ than
the French. Black Pete resembles a heraldic Moor, and he wears noble fashions,
so the use of Black Pete points to the pre-revolutionary era, before 1848, when
brown and black skinned nobles and bourgeoisie despotically ruled over white’s,
who were never considered indigenous Europeans, but immigrants from Central
Asia. From Greek times, they were the Barbarians, slaves and serfs or villains.
Until 1848, there was a European trade in human leather and we may suppose it
were the skins of the whites, who were the outcasts, which were used as shoe
leather by the elite. Louis XVI was presented with a pair of slippers made of
human leather, on the eve of the French Revolution.
So the real
tradition of Sint Nicolaas serves the need to built a Dutch nation, and thus to
teach little white children who can distinguish between complexions but do not
make any qualification, that Blacks are ‘the others.’ The ones who are not part
of their white nation, who are their enemy. The Sint Nicolaas festivities last
2 months each year, and are conducted amid national hysteria, on the taxpayers
purse to the tune of euro 330.000 par naval entrance. It serves as a reversal
of the Moresque festivals and Moorish dance pageantry, still prevailing in
Britain from the Renaissance Era. Autistic children seem to suffer the most of
this allegedly beneficial, as they remain fearful to run into Black Pete after
they have witnessed his threatening arrival, but not his departure. Today a EU
commission has reported and severely commented on the high level of Racism in
The Netherlands. This useful cultural racism must somehow be conveyed to every
new generation and this is why they have this tradition, and do not recognise
or admit to racism. Racism is thus a necessary, and functional part of nation
building in Holland. The Dutch concept of a nation is of one ethnicity, namely
whites. Some emphasis is still put on its Christian heritage. Saudi Arabia does
not admit Jews or Christians on its soil. Ugandan leader, Idi Amin sent Indians
in exile. So, in democratically ruled and civilised Holland there is no room
for Blacks, or Muslims, that today are openly admonished to return to their own
countries. Because of the killings in the WWII, we know that the Dutch also do
not welcome Jews, Sinti or Roma, and gays, while some old and local
Sinterklaasfeest traditions target women. In the Dutch media, Blacks and
Muslims are also conveniently stigmatised as gay bashers and oppressors of
women.
We may
conclude that Black Pete as part of the greatest living tradition of the
Sinterklaas celebration harks back to the secret but irrepressible Black Rule
and Black Superiority Era in Europe (1100-1848) and it ended when Black Pete
came into existence. But which true meaning is judged so detrimental to Dutch
ideas of nation building and its concomitant: white supremacy; that Dutch
government institutions claim not to know its origins, even though the proof is
everywhere.
4 December
2013
Egmond
Codfried
Curator
Suriname Blue is Black Blood Museum
The Hague
Sources:
The Rise of
The Cult Of Rembrandt in 19 century France, by Alison MacQueen (2003)
Tanned Human
skin, Lawrence S. Thomas (1946)
Ancient and
Modern Britons, by David MacRichie (1884)
Ancient
City, by Numa Dennis Fustal de Coulanges (1864)
Pre-colonial
Black Africa, by Sheikh Anta Diop
Black
Athena, The Afro-asiatic roots of classical civilisation, by Martin Bernal(1987)
Black
Athena Revisited, by Mary Lefkowitz (1996)
The Black
and brown complexioned, Black Orange family, by Egmond Codfried (2013)
Appendii:
Sinterklaas
Meerten Instituut > Databanken > Feesten >
Sinterklaas
Op 5 december is het in Nederland sinterklaasavond. Zo'n 65%
van de bevolking viert dan de 'verjaardag' van Sinterklaas en men geeft elkaar
uit naam van de goedheiligman cadeautjes. Ten onrechte denkt men vaak dat dit
een eeuwenoude traditie is. Het feest van Sint-Nicolaas bestaat weliswaar al
meer dan 700 jaar, maar veel elementen van de huidige sinterklaasviering hebben
pas vanaf omstreeks 1850 vorm gekregen. Zo is de nu algemene sinterklaasavond
of pakjesavond in huiselijke kring op 5 december van betrekkelijk recente
datum. Volgens de heilige kalender van de katholieke kerk is 6 december de
gedenkdag van de heilige Nicolaas en nog tot na de Tweede Wereldoorlog vonden
kinderen op de morgen van 6 december de geschenken die Sinterklaas hen had
gebracht. Zoals bij zoveel feesten, werd echter ook de vooravond van de
eigenlijke feestdag bij de viering betrokken: sinterklaasavond. Dan hadden
volwassenen een gezellig samenzijn. In gegoede kringen, en vooral in de steden,
gaven volwassenen elkaar op die avond al in de negentiende eeuw geschenken. Dit
gebruik verspreidde zich pas gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw
over het hele land en naar andere sociale lagen van de bevolking. Kinderen
werden steeeds meer betrokken bij deze pakjes- of surpriseavond. Thans geldt 5
december algemeen als de 'verjaardag' van Sinterklaas.
Geschiedenis
Over de geschiedenis van het feest van Sint-Nicolaas tot aan
de negentiende eeuw zijn we maar matig geïnformeerd. Er is weinig historisch
onderzoek gedaan naar hoe het feest zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld.
Wel hebben onderzoekers zich vanaf de negentiende eeuw beziggehouden met de vraag
waarom een rooms-katholiek heiligenfeest als een niet-kerkelijk feest is
blijven voortbestaan. Sommigen zochten de verklaring in de mogelijke invloed
van oud-Germaanse elementen in het feest zonder dat ze daar aanwijsbare bronnen
voor hadden. Andere, meer serieuze auteurs hebben op grond van historisch,
literair en kunsthistorisch bronnenmateriaal vooral gewezen op de rol van de
verering van de heilige Nicolaas op kloosterscholen bij de verspreiding van het
feest (K. Meisen, C. Méchin, W. Mezger, L. Janssen). Weer anderen hebben de
ontwikkeling in de opvattingen over de opvoeding (J.L. de Jager) benadrukt.
Nicolaas
Er is vrijwel niets bekend over het leven van Nicolaas. Hij
was in de vierde eeuw bisschop van Myra in Klein-Azië (nu Zuidwest-Turkije). Al
in de zesde eeuw werd hij als heilige vereerd in het Byzantijnse Rijk en in de
tiende eeuw ook in het westen. Nadat zijn relieken in de elfde eeuw naar Bari
(Italië) waren overgebracht, verbreidde zijn verering zich over heel
West-Europa. De vele wonderverhalen die na zijn dood rond zijn leven
ontstonden, maakten Nicolaas tot beschermheilige van alle mogelijke groepen in
de samenleving (zeelieden, kooplieden, ongehuwde vrouwen, kinderen, enz.). Het
verhaal bijvoorbeeld dat hij drie kinderen, die door een slager waren geslacht
en in een pekelvat waren gestopt, weer tot leven wekte, maakte hem tot de
beschermheilige van kinderen; de legende dat hij drie meisjes redde van de
prostitutie door tot drie keer toe 's nachts heimelijk een zak met goud door
het raam te werpen (als bruidsschat) bezorgde hem het patronaat van ongehuwde
meisjes en hoeren. Het traditionele aan kinderen vertelde verhaal over de
nachtelijke bezoeken van sinterklaas waarin hij geschenken komt brengen, gaat
waarschijnlijk terug op deze legende. Patroon van zeevaarders werd Nicolaas
door de vele wonderverhalen over zijn bijstand aan schippers in nood. Zo werd
Sint-Nicolaas een populaire heilige aan wie talrijke kerken werden gewijd en
die in veel plaatsen in Europa werd vereerd.
Middeleeuwen
Op middeleeuwse kloosterscholen werd de feestdag van
Sint-Nicolaas gevierd door scholieren, zoals Meisen heeft aangetoond op grond
van Noord-Franse bronnen. In de dertiende eeuw werd Nicolaas in Noord-Frankrijk
als patroon van schoolkinderen en als opvoeder van de jeugd vereerd. Tijdens
zijn feest 'verscheen' de heilige in een mirakelspel aan de kinderen, hij
bracht geschenken aan ijverige leerlingen en vermaande luie leerlingen. Ook
kwam het in deze tijd voor dat leerlingen zelf als verklede bisschoppen de
straat opgingen en om geld bedelden, hetgeen met wanordelijkheden gepaard kon
gaan. Via de kloosterscholen hebben deze scholierenfeesten zich verder
verspreid.
Enkele laat-middeleeuwse Nederlandse bronnen (Dordrecht
veertiende eeuw; Utrecht vijftiende en zestiende eeuw) vermelden tractaties aan
schoolkinderen en koorknapen, naast die aan armen op de feestdag van Sint-Nicolaas.
In andere bronnen wordt de viering op straat, buiten kerk en klooster,
beschreven. Net als op vele andere belangrijke kerkelijke hoogtijdagen werden
tijdens het Sint-Nicolaasfeest markten en kermissen gehouden. Daar schonken
jongelui elkaar harten van suikergoed en vrijers en vrijsters van speculaas. In
deze tijd werd ook al de schoen gezet en kon een geheimzinnige hand lekkernijen
strooien in huiselijke kring. Verder organiseerden leden van
Nicolaasbroederschappen (religieuze verenigingen die een belangrijke rol
speelden in de organisatie van de Nicolaasverering) behalve processies en
missen ook maaltijden. De rooms-katholieke kerk verzette zich tegen deze
wereldse uitingen van het heiligenfeest.
Zestiende- en zeventiende eeuw
Na de reformatie verbood de gereformeerde kerk de kerkelijke
viering van dit rooms-katholieke heiligenfeest. De pogingen van predikanten en
stadsbesturen om ook het feest op straat en thuis tegen te gaan (wegens
wanordelijkheid en verkwisting) hadden weinig effect, zo blijkt uit diverse
verbodsbepalingen. Als reden voor het voortbestaan van het feest is door
onderzoekers wel aangevoerd dat de overheid niet al te streng optrad omdat ze
om economische redenen belang had bij rust. Ook is de mogelijkheid genoemd dat
het feest al te zeer een plaats had in het relatief vroeg ontwikkelde huiselijk
leven van de stedelingen in de Republiek om het nog te kunnen bestrijden (De
Jager).
Achttiende- en negentiende eeuw
In de periode 1750-1850 werden vanuit de hogere stedelijke
burgerij pogingen ondernomen het sinterklaasfeest te 'beschaven'. De elite
keerde zich in deze tijd van economische achteruitgang tegen leegloperij en
verval en dus tegen de viering van het Sint-Nicolaasfeest op straat.
Daarentegen stimuleerde zij de huiselijke viering. Het feest werd gebruikt om
kinderen aan te sporen tot hard werken op school en tot gehoorzaamheid aan de
ouders in ruil voor een beloning van sinterklaas. Luiheid werd gestraft.
Sinterklaas werd een feest van beschavers en opvoeders.
In de tweede helft van de negentiende eeuw kregen veel
elementen van de huidige viering in Nederland vorm, onder andere onder invloed
van het prentenboekje van de onderwijzer Jan Schenkman. Hierin werden bestaande
en nieuwe elementen, zoals de aankomst van Sinterklaas uit Spanje, zijn intocht
in de stad, bezoek aan school, strooi- en pakjesavond, opvoedkundig met elkaar
in samenhang gebracht in plaatjes en teksten. Later werden daar ook nog liedjes
aan toegevoegd. De burgerlijke sinterklaasviering, zoals die door Schenkman
werd afgebeeld, vond voorlopig alleen nog in de steden plaats.
Twintigste eeuw
De eerste decennia van de twintigste eeuw bestonden er nog
grote regionale en sociale verschillen in de viering van het feest. Pakjesavond
was een stedelijk verschijnsel dat op het platteland nauwelijks voorkwam. In
dorpen werd wel een schoen of klomp gezet met iets voor het paard, maar alleen
in burgerlijke kringen was het pakjesavond en verscheen de Sint ook zelf. Via
scholen vond de invoering van deze nieuwe viering plaats. De scholen gebruikten
Sinterklaas als steun bij de opvoeding en ontleenden er prestige aan. Daarnaast
bood de nieuwe viering een alternatief tegen de wilde vormen van
sinterklaasvieren die nog op het platteland bestonden: het klaasjagen of
sunteklaaslopen. Lawaai makende jongelui trokken potsierlijk verkleed, met
onherkenbaar gemaakte zwarte gezichten langs de huizen. Ze vroegen naar stoute
kinderen, maakten kinderen bang, strooiden pepernoten en vroegen om geld of
lekkers. Eind negentiende, begin twintigste eeuw groeide het verzet tegen dit
wilde gedoe dat gezien wordt als een vorm van bedelarij. Daartegenover stelde
men de nieuwe beschaafde Sinterklaas.
Dit proces van verburgerlijking heeft de uniformering van
het feest in Nederland tot gevolg gehad. Een voorbeeld daarvan is ook de naam
van Zwarte Piet die als enige naam voor de knecht gaat gelden, terwijl er tot
dan toe allerlei regionale benamingen in gebruik waren (zoals Nicodemus,
Assiepan, Hans Moef of eenvoudig Jan de Knecht).
In de loop van de twintigste eeuw begonnen ook volwassenen
onderling cadeautjes met surprises en gedichten uit te wisselen en zij raakten
meer bij het feest betrokken. Aan intochten en schoolfeesten werd in de kranten
steeds meer aandacht besteed. Zo ontstond een nationaal gevoel rond het feest,
dat nog versterkt werd door de uitzendingen van de intocht op de televisie met
name vanaf de jaren zestig.
Sinds de jaren dertig wordt Sinterklaas door de commercie
ingezet als reclamemiddel. Deze speelde in op en versterkte een al opkomende
'verlieving' van het feest als gevolg van veranderingen in de opvattingen over
de opvoeding. De houding tegenover kinderen werd minder hiërarchisch. In de
toenemende gelijke gezinsverhoudingen gingen nu ook kinderen ouders cadeautjes
geven. Tegelijk veranderde de Sint van een strenge opvoeder tot een 'lieve'
Sint die ook stoute kinderen beloont.
In de jaren tachtig zijn actiecomités opgericht die zich
verzetten tegen een vroege komst van de kerstman, tegen de discussies over de
modernisering of afschaffing van de figuur van Zwarte Piet en tegen de
commercialisering van Sinterklaas. Hun doel is Sinterklaas te beschermen tegen
concurrentie en 'vreemde' invloeden. In een artikel in NRC-Handelsblad op 4
december 2001 is zelfs een voorstel gedaan om Sinterklaas als voorbeeld van
Nederlands immaterieel erfgoed op de lijst van de Unesco te laten plaatsen. Een
feest als Sinterklaas dat door zovelen wordt gevierd laat zich echter moeilijk
beschermen, want het is een cultureel proces dat voortdurend in beweging is.
Sinterklaas zal blijven veranderen, onder andere door deelname van nieuwe
groepen mensen aan het ritueel, zoals dat in de loop van de geschiedenis van
het feest steeds weer het geval is geweest.
Literatuur:
K. Meisen,
Nikolauskult und Nikolausbrauch im Abendlande. Eine
kultgeographisch-volkskundliche Untersuchung (Düsseldorf 1931).
C. Méchin, Saint
Nicolas. Fêtes et traditions d'hier et d'aujourdhui (Paris 1978).
J.L. de Jager, Rituelen. Nieuwe en oude gebruiken in
Nederland (Utrecht 2001).
Eugenie Boer-Dirks,
'Nieuw licht op Zwarte Piet. Een kunsthistorisch antwoord op de vraag naar de
herkomst van Zwarte Piet', Volkskundig Bulletin 19 (1993) 1-35.
L. Janssen, Nicolaas, de duivel en de doden (Baarn
1993).
W. Mezger, Sankt
Nikolaus zwischen Kult und Klamauk (Ostfildern 1993).
Mirjam van Leer. Geven rond Sinterklaas. Een ritueel als spiegel
van veranderende relaties (Amsterdam 1995).
John Helsloot, 'Sinterklaas en de komst van de kerstman.
Decemberfeesten in postmodern Nederland tussen eigen en vreemd',Volkskundig
Bulletin 22 (1996) 262-298.
Gerard Rooijakkers, 'Sinterklaas en de donkere dagen voor
Kerstmis. De commercialisering van decemberrituelen', in: Huub de Jonge (red.)
Ons soort mensen. Levensstijlen in
Nederland (Nijmegen 1997) 239-272.
John Helsloot,
'Die Nationalisierung des Nikolausfestes in den Niederlanden im 20. Jahrhundert.
Eine Skizze anhand der Fragebogen des Meertens-Instituts von 1943 und 1994',
Rheinisch westfälische Zeitschrift für Volkskunde 45 (2000) 217-244.
John Helsloot, '5 December. Sinterklaas en nationale cultuur
in Nederland'. Skript 24 (2002)
55-68.
Sinterklaas op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel
Erfgoed!
Nederland leek de afgelopen dagen wel een bijenkorf of
misschien zelfs een wespennest. Zwarte Piet
staat ter discussie en is zelfs onderwerp van aandacht van de Verenigde
Naties. ‘Het Sinterklaasfeest is racistisch en kan maar beter verdwijnen …’ Dat
is in ieder geval de opinie van de voorzitter van VN mensenrechten commissie
die zich nu over het probleem buigt. Aanleiding was een klacht vanuit Nederland
dat ons land mogelijk het Sinterklaasfeest zou willen voordragen voor de UNESCO
lijst van het immaterieel erfgoed.
Een levende traditie
De discussie loopt hoog op, een teken dat het
Sinterklaasfeest bij zowel voor- als tegenstanders veel emotie oproept. Het
minste dat je er van kan zeggen is dat het een levende traditie is, die niemand
onverschillig laat. Wat we er bij het VIE van hebben geleerd is dat het
overgrote deel van de Nederlandse bevolking graag wil dat het feest voor de
toekomst behouden blijft, liefst in ongewijzigde vorm. De vraag is nu: hoe
kunnen we daar het best voor zorgen? UNESCO wordt daarbij nu soms als
tegenstander gezien, als de criticaster van buiten. Het VIE ziet UNESCO veeleer
als bondgenoot. Het nieuwe, door Nederland ondertekende UNESCO Verdrag ter
Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is er immers op gericht om het
respect voor elkaars tradities te versterken en een kader te bieden waarin deze
tradities behouden kunnen blijven voor de toekomst. Levensvatbaar houden
betekent vooral: werken aan je tradities, zodat ze ook voor toekomstige
generaties hun waarde kunnen behouden.
In weerwil tot wat de VN mensenrechtencommissie lijkt te
denken, is er nog geen sprake van een internationale voordracht van het
Sinterklaasfeest voor de internationale UNESCO lijst. Dat zou ook niet kunnen.
Nederland heeft de conventie pas midden vorig jaar ondertekend. Nederland is
begonnen met het aanleggen van een Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel
Erfgoed. Nu hier een goed begin mee is gemaakt - er staan inmiddels zo’n
veertig tradities op de Nationale Inventaris - heeft de Nederlandse regering
inmiddels ook te kennen gegeven dat Nederland in de toekomst ook internationaal
wil gaan voordragen. Maar dat vergt een hele procedure en de Nederlandse
regering is nog druk doende om na te denken hoe we dit het best kunnen doen.
Pas daarna volgt de vraag: Wat zou Nederland kunnen voordragen?
De Nationale Inventaris
Ondertussen heeft het bij velen wel verbazing gewekt dat het
Sinterklaasfeest nog niet op de eigen Nationale Inventaris van het Immaterieel
Erfgoed staat. We kunnen nu zeggen: er is wel een voordracht, namelijk van het
Sint Nicolaas Genootschap, maar die voordracht heeft nog niet tot een erkenning
geleid. De reden hiervoor is dat wij goed willen nadenken over de rol van
Zwarte Piet in deze traditie. We hebben het Sint Nicolaas Genootschap gevraagd
er nog eens zorgvuldig naar te kijken en er rekening mee te houden dat deze
voordracht ook controverse kan oproepen. Dat onze raad niet helemaal ongegrond
was, blijkt uit de storm die inmiddels is ontstaan over Zwarte Piet, nog
voordat de voordracht voor het Sinterklaasfeest zelfs maar bekend was.
Een toekomst voor het Sinterklaasfeest
Het is nu tijd om het stof te laten neerdwarrelen en te
kijken waar we nu staan. Over en weer zijn de emoties gelucht. Het biedt
hopelijk ook ruimte voor een nieuwe start. Want dat het overgrote deel van de
Nederlandse bevolking zich verbonden voelt met dit feest en het wil behouden is
duidelijk. Wij hebben zelf ook die emoties en natuurlijk heb je dan, zeker als
de kritiek van buiten komt, de neiging om de stekels overeind te zetten. Na de
vele felle geluiden waren er overigens ook enkelen die opriepen tot rust en
meer bezadiging. Zoals bijvoorbeeld hoofdpiet Eric van Muiswinkel, die de
algemene stem verwoordde dat het Sinterklaasfeest natuurlijk moet blijven, maar
dat we er wel aan kunnen werken om sommige gevoeligheden te verzachten,
bijvoorbeeld door geleidelijk aan Zwarte Piet wat minder zwart te maken. En
zoals Mercedes Zandwijken van de Stichting Keti Koti Tafels, die opriep tot een
dialoog waarin wij elkaars gevoelens en opvattingen serieus nemen.
Een rijk verleden
Het Sinterklaasfeest heeft een rijke traditie, als
kinderfeest met cadeautjes gaat het terug tot in de zestiende eeuw. Sinterklaas
was toen al een kindervriend, die in de nacht van 5 op 6 december zijn
cadeautjes door de schoorsteen in de klaarstaande kinderschoentjes liet
belanden. Overigens deed hij het toen nog zonder hulp, hij reed in zijn eentje
over de daken. Niemand zag hem daarbij ooit. Op sinterklaasavond zetten de
kinderen hun schoentje, de volgende dag pas vonden ze de cadeautjes die
Sinterklaas ’s nachts bij ze had langs gebracht. Pas in de negentiende eeuw,
toen door zijn voortdurend succes de Sint steeds meer behoefte kreeg aan hulp,
duikt ineens een knecht op aan zijn zijde, overduidelijk donker van kleur.
Waarom Sinterklaas voor een donker hulpje koos zal wel altijd in de nevelen van
de geschiedenis verborgen blijven, duidelijk is wel dat deze toevoeging aan het
Sinterklaasfeest een enorm succes bleek. Het hulp van Sinterklaas kreeg een
steeds prominentere rol en een ook een eigen bijbehorend kostuum, een
pagekostuum met een opvallende baret. Rond die tijd kreeg hij ook een eigen,
oerhollandse naam: Zwarte Piet.
Zwarte Piet was dus een succes. Maar hij was tegelijkertijd,
net als het Sinterklaasfeest zelf, een spiegel voor maatschappelijke
veranderingen. Tot aan ruwweg 1960 waren Sint en Piet bepaald niet figuren om
mee te spotten: immers, wie zoet is kreeg lekkers maar wie stout is de roe.
Vanaf 1960 was deze autoritaire Sinterklaas, en zijn niet minder strenge maar
toch soms ook vrolijke knecht Zwarte Piet, niet meer te handhaven. Net als in
de gezinnen zelf, die vroeger ook een autoritaire vader aan het hoofd hadden,
koos Sinterklaas voor een andere manier van optreden, waarin minder plaats was
voor straf en voor een boeman als Zwarte Piet. Ook de verhouding tussen Piet en
de Sint veranderde, deze werd met de tijd meer gelijkwaardig. Piet ontwikkelde
zich in onze tijd tot de logistiek manager van de Sint, zonder wiens hulp de
Sint hopeloos verloren is.
Sint en Piet hebben in de loop van de geschiedenis dus al
heel wat veranderingen ondergaan, langs wegen der geleidelijkheid, dat wel.
Toch kwam er in diezelfde tijd ook bezwaar. Zwarte Piet mag zich dan ontwikkeld
hebben tot de moderne manager van Sinterklaas, maar hij is onmiskenbaar toch
ook de ondergeschikte van Sinterklaas. Onderzoekers wezen er op dat er een hele
beeldcultuur is waarin zwarten altijd, op stereotype wijze, worden afgebeeld in
een knechtrol. Met name Surinaamse Nederlanders storen zich aan de stereotype
wijze waarop Piet altijd in een ondergeschikte rol wordt afgebeeld. Misschien
heb je vreemde ogen nodig om je te realiseren dat dit misschien geen toeval is.
Hoe kan je een dergelijke traditie levend houden voor de
toekomst?
De toekomst van Sinterklaas
De UNESCO Conventie van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is
erop gericht om tradities, die gedragen worden door mensen en gemeenschappen,
levensvatbaar te houden voor de toekomst. Daarin past ook het in kaart brengen
van trends en ontwikkelingen die het voortbestaan van de traditie in de weg
zouden kunnen staan. Om levensvatbaar te blijven voor de toekomst, dienen ook
toekomstige generaties zich te kunnen herkennen in de traditie. Als niemand
zich er in kan herkennen, dan sterft de traditie uit.
Wat ik opvallend vind, na de vele emotionele mails van
gisteren, dat er bij het VIE nu juist veel mails binnenkomen met suggesties hoe
het Sinterklaasfeest enigszins kan worden aangepast, zodat nog meer mensen zich
erin kunnen herkennen. Een suggestie was bijvoorbeeld om elementen die ook maar
enigszins lijken te verwijzen naar slaven of slavernij rücksichtslos uit de
traditie te verwijderen: dikke lippen, uitbundige oorbellen, Surinaams
sprekende pieten. En waarom moet Piet per definitie altijd kroeshaar hebben? Anderen suggereren om Piet
een andere kleur te geven of ook zelfs gewoon wit te laten. Volgens nog weer
iemand anders zou zelfs Sinterklaas incidenteel een andere kleurtje mogen
hebben. Een oudere man met Surinaamse roots vertelt bijvoorbeeld dat hij al
sinds jaar en dag voor Sinterklaas speelt, en dat kinderen nooit moeite hebben
met zijn huidskleur. Wat mij betreft zouden deze en andere plannen zo in het
erfgoedzorgplan kunnen, dat altijd hoort bij een voordracht voor de Nationale
Inventaris.
Na een dag vol van verwarring en emoties lijkt Nederland
ineens bol van creatieve ideeën. Misschien moeten we dat als uitgangspunt nemen
en allemaal werken aan een gezamenlijke toekomst voor Sinterklaas. Bij het VIE
proeven we de gedachte dat mensen er alles aan willen doen om het
Sinterklaasfeest te behouden en het zo een welverdiende plaats te geven op de
Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Onze steun hebben ze.
Ineke Strouken
Directeur Nederlands Centrum voor Volkscultuur en
Immaterieel Erfgoed
Geen opmerkingen:
Een reactie posten