woensdag 4 december 2013

THE OBSCURED ORIGINS OF BLACK PETE


 

 

 



http://www.winkelcentrumbadhoevedorp.nl/wp-content/uploads/2012/10/Sint-Nicolaas-en-Zwarte-Pietweb.jpg




http://content.answcdn.com/main/content/img/getty/7/7/3276277.jpg




http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/d/da/The_Judgment_of_Cambyses2_WGA.jpg


http://www.myartprints.com/kunst/ferdinand_van_kessel//Monkeys-drinking-and-smoking.jpg

 

 

[Black man wearing white shoes][Black Sint-Nicolaas][Sint en Piet][William I of Orange][George Keppel][General Dummouriz][King Louis XVI] [King Charles II Stuart][Charlotte Sophie of Mecklenburg-Strelitz][Madame de Staël][Live flaying][Scientific racism][Nobles as apes]

 
 
 

THE OBSCURED ORIGINS OF BLACK PETE


 

 

The constant upheaval generated by Blacks around Black Pete for the past twenty years in The Netherlands, nor the Dutch bid to have their Sinterklaasfeest preserved on the UN list as a living tradition, did inspire Dutch researchers of the ‘Instituut voor volkscultuur en tradities’ or ‘De Meertens Instituut’ to find the origins of The Netherlands foremost tradition, the Sint Nicolas celebration on the 5th of December, with at his heart the obscure but dominating figure of Black Pete, or Zwarte Piet. They state not to know its origins or its why. So, it's up to the group that feels itself defamed, insulted and targeted by this curiously undocumented tradition to propose scientific answers.

 

Because of the serious implication of this question we turn to Numa Dennis Fustal de Coulanges writing about the finding of the ancient Greek state, and European state formation and feudalism. Martin Bernal wrote about how the Greek civilization was deliberately turned white in 1848. David MacRitchie wrote about Black nations among the Ancient and Modern Britons. While Alison MacQueen wrote about the Rembrandt Cult in France that coincided with the year of 1848, of Europe’s Final Revolutions that emancipated 97% of its population, the disenfranchised people. Sheikh Anta Diop wrote about Blacks as finders of the human civilisation. 

 

The intelligent, informed observant will notice certain infantile and irrational approaches among those who advocate this under described tradition. That it should not be judged, as it’s just a fun and innocent children’s event. Yet it’s organised by grown ups. That the children will become confused if Pieterbaas is omitted, so changing anything is a great evil. Blacks are ridiculed as objecting to the word ‘Black’ in ‘Black Pete’ as they would object to the word ‘Blank’ as in ‘Blanke vla,’ as a racist phrase. A person stated Jane Austen could not have been Black, as she utilized expressions as ‘a black day.’ Or slave masters could never have been Blacks, as Blacks would not enslave other Blacks. Or even that Emma Woodhouse described in Emma (1816) as ‘loveliness itself’ could thus not be a Black woman. Next a tradition that is not explained is yet defended as good. Premier Mark Rutte, says the government will not interfere in the discussion, but he thinks Pete should remain Black, because he is called Black Pete. This irrational and flippant way of approaching the most serious questions by the Dutch is really how they think and view the world, without conscious malicious intentions; yet with disastrous results. Young educated Dutch are still pro-slavery and pro-VOC, in spite of anti-slavery rhetoric of the Dutch government and education. So while some might hear an anti-slavery stand, the message as received by whites is pro-slavery. Blacks are thus marked as inferior slaves, and a conquered nation. 

 

Remarkably, Sint Nicolas is a Catholic saint who originated in present day Turkey, which is celebrated in a West European protestant country. And it is a tradition with a dominant Black figure at its core, fiercely celebrated by a white nation. However there are many glimpses to its origins. We know that Black Pete was added around 1848, when the whole of Europe experienced its Final Revolutions or The Spring of Mankind, when the majority of 97% was finally emancipated and France, Europe’s leading nation, got universal male suffrage. In Holland, the constitution was amended by limiting the rights of the nobility. So only in 1848 the aims of the French Revolution (1789-1794) were fully achieved, namely equality for all. The bourgeoisie stole the French Revolution, from the third estate, by not honouring its promises of equality. The bourgeoisie belonged to the second estate along with the nobility and together they numbered 3%. The first estate was the church, dominated by the nobility. In Britain, a movement called Charterism achieved similar reforms, and both Jane Austen’s (1775-1817) and Charlotte Brontë’s (…) novels should be understood with this call for social change in mind. Both Emma (1816) and Jane Eyre (1848) present comprehensive political views of a post revolutionary Britain. The bourgeoisie or gentry traditionally hated the nobility, while the nobility looked down on the bourgeoisie, by even putting gentry on an equal level with whites. Still they would often be intermarried as the nobility craved the money from trade (and slavery), which was an occupation that was forbidden to them. So, nobles married heiresses from trade, like Othello and Desdemona, and thus imparting nobility and class to the bourgeoisie who craved these titles.

 

The central question to understand Black Pete is: Why was there a need in Europe to invent, to introduce human races, and make a racial hierarchy? What did Blacks do to whites to merit such all out hostility? When did this confrontation between Black and white happen and where? All researchers accept these questions as a given, as if racism is a natural human (economical) reflex, and fail to pinpoint its introduction in time, to serve a purpose. And if there were no Blacks in Europe, against which evil and menacing Blacks was all this hatred directed? Who were these evil Blacks that were compared to apes, stigmatised as ugly, cruel, malodorous, vindictive and stupid. Bernal finds that Ancient Greece was only turned white in 1848, and he takes great notice of racist viewpoints harboured by its perpetrators, but he fails to incorporate the overwhelming aim of the Final Revolutions of 1848 in his assessment: namely the emancipation of whites in Europe from their brown and black complexioned elite casts.

 

As there is a strange sub discussion whether Black Pete actually signifies Blacks, we are forced to look into the question of race. Blacks in Europe are no citizens, and in Holland, so-called ‘foreigners’ are called ‘allochtonen,’ as they are not from the soil, and belong to another god. The dominating way of looking at nation building, that harks back to the ancient Greeks dealing with Barbarians. Because the Blacks are a minority, and are not citizens, complicated with many complaints of institutional Racism against Blacks, this celebration seems like the culmination of all present and historical malice (slavery) towards Blacks. Human Races were invented as a non-scientific concept around 1760. Along with a hierarchy between the so-called races which curiously numbered three, five, seven and hundreds. Most ‘scientists’ and Enlightenment philosophers regarded Blacks as degenerated whites, just above apes, degenerated humans who were morally evil. There exist 17th century paintings with the nobility depicted as beautifully dressed apes. So scientific racism can be viewed as an invention, a religion; a liberation ideology to teach whites not to venerate or promote their Black oppressors.

 

For our purpose we will settle on leading anthropologist J.F. Blumenbach (1755-1840) who’s teachings somehow prevailed, that ‘There were no Blacks,’ in Europe. Members of the Ethiopian Race were firmly located in Africa. The ones presumed to be European Blacks were degenerated members of the Caucasian Race, but who were still whites. They externally degenerated, thus blackened because of the sun, the air, food, ointments and family traits. Blumenbach claimed all babies were born white, even the ones who were born from Blacks. However, Blumenbach, who was employed by the King of Hanover and Britain, did not look down upon Blacks. He did not find them inferior, but of ugly complexion, and he owned a library of exclusively Black writers like Gustavus Vassa, Phyllis Weathly, Capitein, and Pancho Sanches.???? He did not address the fact that these so-called degenerated whites were mostly found among the nobility and bourgeoisie. This glaring omission should be regarded as a tell tale indication of the purpose of his teachings, hiding the existence of Blacks in Europe who were the elite. Most revealing; a portrait of Blumenbach shows a very dark skinned person; while other images show him as white.

 

The greatly respected Blumenbach however was a pious liar but who brought peace and unity among warring fractions, by synthesising many opposing views into one unity that was pleasing to everybody. He claimed to base his racial taxonomy on scull shape, not complexion. Yet today one notices images that show Black skin, or Black facial traits that go together with a Black scull, and those cause embarrassment, and are thus excluded from view. An ordinary layperson will look at a totally black complexioned Maurice of Saxony and think him to be a white man. Yet an image in profile further confirms he has subnasal prognathism, full lips and a broad, flattened nose. Afterwards whitened portraits by Sir Ramsay of Queen Charlotte Sophie of Mecklenburg, wife of George III, who was famous for her classical African (Black) looks, cause remarks like ‘She only looks Black. She is not Black’ but there are also ideas that her mother was fathered by Ibrahim Hannibal, Alexander Pushkin’s African great-grandfather, while on his way from Paris to Moscow. Yet even Hannibal was supposed to be an East African, so an African Caucasian. But his great-grandson Alexander Pushkin ironically called himself ‘an ugly Negro.’ These supposedly ‘Black looking’ whites were next also found in Egypt, so the founders of civilization, the pyramid builders; were declared to be whites. So Blacks were eliminated from history by way of definition. The fictitious category of ‘True Negroes’ was introduced, while all the other blacks were called black Caucasians: thus whites. In this way some will deny Pieterbaas who is actually painted black, to represent a Black.

 

This brings us to the historical portraits by old masters. Most handbooks about the restoration of paintings will inform us about the need of early restorations because the paint had darkened. Articles and scientific reports often claim that the early restorers did not keep score, so little is known from their practices. Yet, we can still see the dark brown and black layers under the beige and pink layers. And we can see the highlights to make dark hair look fair or even blond. We can see how the facial hair was repainted on top of the beige layers and how beige skin was painted around pearl necklaces, while we should expect the pearls to have been painted on top of the skin layers. Interestingly, engravings were made after freshly painted portraits for easy duplication, and they often show the original dark skin, that the painting today does not show as it was ‘restored.’ So either the paint darkened overnight or the painter intended to paint dark persons. To ascertain this we turn to biographies that describe a historical persons looks, and there we find adjectives and nicknames, like dark, brown, black, black as chimney, chimney sweeper, not the white hands, swarthy, The Black Boy, very dark with black eyes and dark hair, basané or dark brown, noir et basané or black brown, …So a dark engraving bourns out the description as brown or black. William I of Orange (1533-154) was described (Beresteyn 1933: 1) as ‘More brown then white’ and  ‘Bruyn van verve ende baerbe’ (brown of complexion and the beard). He has engravings showing the very dark skin, frizzled hair as well as others that show his classical African facial traits.

 

These noble and royal persons are then the ‘degenerated’ whites Blumenbach defined as Caucasians, meaning whites. In 1848, the revolutionary governments inherited art collections showing the Ancien Regime as brown and black of skin. This was explained as darkened paint and done away with by restoration to restore the supposed white looks. Alison MacQueen (2003) writes about a Rembrandt Cult in 1848 to falsely turn Rembrandt in a painter of the third estate. But a photograph (1880) by A.Braun of The Syndics of the Cloth makers Guild (1620)(De Staalmeesters) shows most figures as brown and black. They also show classical African facial traits that usually go together with a brown or black complexion. The second from left, Joachim de Neve, is very black of skin and has the strongest Classical African looks. Now all of them have whitened skin.

 

This blackness can also be seen on photos of the Van Aerssen Collection that were only restored after 1934. Anna Margaretha van Aerssen, a granddaughter of governor Cornelis van Aerssen belonged to the richest Dutch family in the 17th century, was lovingly described by her cousin James Boswell as ‘Mrs Maasdam black as chimney. No image prevails. Her husband baron van der Duyn van Maasdam was declared by Boswell as ‘Her husband chimneysweeper.’ Isabelle de Charrière (1740-1805)(Belle van Zuylen) informs her lover D’Hermenches that the Van der Duyn family was famous for being ‘swarthy.’ She wrote a poem about baron Maasdam ‘About his brown black complexion,’(1776) and compared him to Mars. An engraving of his cousin George Keppel of Albemarle shows the dark complexion, while the original painting today shows a white person. Sir Joshua Reynolds shows his sister Elisabeth Keppel with a heraldic Mooress or Negress. Jane Austen was described as ‘a brunette of complexion,’ and her personages are ‘light brown or sallow, brown, very brown and black.’ Like in Emma (1816) ‘Mr. Elton, black, spruce and smiling.’ She speaks of ‘peculiar’ and ‘distinguished’ looks. And one may conclude that her Black facial traits were seen as proof of ‘pure’ blood, and proof of ‘noble’ blood. So, the European elite based their superiority and looks on having Black ancestors.

 

The many little or not so little Moors in aristocratic portraits since the Renaissance are never properly explained and it’s often claimed ‘that we do not know what they mean.’ They are also found on many family heraldic crests. And they resemble the images of Balthasar, the Black Magi or King at the birth of Jesus, Black Madonna’s and Black Saints like St. Maurice. St. Nicolas was also presented as very dark of skin. The famous statue of St Maurice was erected in 1120. Black Madonna’s are from 1100-1200, but today we often are presented with copies that show altered faces, as the originals were destroyed with the French Revolutions as symbols of the Ancient Regime. The elite was Black so they saw god and saints as Black. These new images coincide with the finding of Europeans states in 1100-1200, and the establishment of the modern nobility. So, the heraldic Moors are symbols of high nobility, which is according to De Boullainvilliers the only true nobility. De Boullainvilliers also claims that the French nobility that descended from the Franks were of ‘another race’ than the French. Black Pete resembles a heraldic Moor, and he wears noble fashions, so the use of Black Pete points to the pre-revolutionary era, before 1848, when brown and black skinned nobles and bourgeoisie despotically ruled over white’s, who were never considered indigenous Europeans, but immigrants from Central Asia. From Greek times, they were the Barbarians, slaves and serfs or villains. Until 1848, there was a European trade in human leather and we may suppose it were the skins of the whites, who were the outcasts, which were used as shoe leather by the elite. Louis XVI was presented with a pair of slippers made of human leather, on the eve of the French Revolution.

 

So the real tradition of Sint Nicolaas serves the need to built a Dutch nation, and thus to teach little white children who can distinguish between complexions but do not make any qualification, that Blacks are ‘the others.’ The ones who are not part of their white nation, who are their enemy. The Sint Nicolaas festivities last 2 months each year, and are conducted amid national hysteria, on the taxpayers purse to the tune of euro 330.000 par naval entrance. It serves as a reversal of the Moresque festivals and Moorish dance pageantry, still prevailing in Britain from the Renaissance Era. Autistic children seem to suffer the most of this allegedly beneficial, as they remain fearful to run into Black Pete after they have witnessed his threatening arrival, but not his departure. Today a EU commission has reported and severely commented on the high level of Racism in The Netherlands. This useful cultural racism must somehow be conveyed to every new generation and this is why they have this tradition, and do not recognise or admit to racism. Racism is thus a necessary, and functional part of nation building in Holland. The Dutch concept of a nation is of one ethnicity, namely whites. Some emphasis is still put on its Christian heritage. Saudi Arabia does not admit Jews or Christians on its soil. Ugandan leader, Idi Amin sent Indians in exile. So, in democratically ruled and civilised Holland there is no room for Blacks, or Muslims, that today are openly admonished to return to their own countries. Because of the killings in the WWII, we know that the Dutch also do not welcome Jews, Sinti or Roma, and gays, while some old and local Sinterklaasfeest traditions target women. In the Dutch media, Blacks and Muslims are also conveniently stigmatised as gay bashers and oppressors of women.

 

We may conclude that Black Pete as part of the greatest living tradition of the Sinterklaas celebration harks back to the secret but irrepressible Black Rule and Black Superiority Era in Europe (1100-1848) and it ended when Black Pete came into existence. But which true meaning is judged so detrimental to Dutch ideas of nation building and its concomitant: white supremacy; that Dutch government institutions claim not to know its origins, even though the proof is everywhere.

 
4 December 2013

Egmond Codfried

Curator Suriname Blue is Black Blood Museum

The Hague

 

Sources:

 

The Rise of The Cult Of Rembrandt in 19 century France, by Alison MacQueen (2003)

Tanned Human skin, Lawrence S. Thomas (1946)

Ancient and Modern Britons, by David MacRichie (1884)

Ancient City, by Numa Dennis Fustal de Coulanges (1864)

Pre-colonial Black Africa, by Sheikh Anta Diop

Black Athena, The Afro-asiatic roots of classical civilisation, by Martin Bernal(1987)

Black Athena Revisited, by Mary Lefkowitz (1996)

The Black and brown complexioned, Black Orange family, by Egmond Codfried (2013)

 

Appendii:  
 
Sinterklaas
Meerten Instituut > Databanken > Feesten > Sinterklaas
 
 
 
 
 
 
Op 5 december is het in Nederland sinterklaasavond. Zo'n 65% van de bevolking viert dan de 'verjaardag' van Sinterklaas en men geeft elkaar uit naam van de goedheiligman cadeautjes. Ten onrechte denkt men vaak dat dit een eeuwenoude traditie is. Het feest van Sint-Nicolaas bestaat weliswaar al meer dan 700 jaar, maar veel elementen van de huidige sinterklaasviering hebben pas vanaf omstreeks 1850 vorm gekregen. Zo is de nu algemene sinterklaasavond of pakjesavond in huiselijke kring op 5 december van betrekkelijk recente datum. Volgens de heilige kalender van de katholieke kerk is 6 december de gedenkdag van de heilige Nicolaas en nog tot na de Tweede Wereldoorlog vonden kinderen op de morgen van 6 december de geschenken die Sinterklaas hen had gebracht. Zoals bij zoveel feesten, werd echter ook de vooravond van de eigenlijke feestdag bij de viering betrokken: sinterklaasavond. Dan hadden volwassenen een gezellig samenzijn. In gegoede kringen, en vooral in de steden, gaven volwassenen elkaar op die avond al in de negentiende eeuw geschenken. Dit gebruik verspreidde zich pas gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw over het hele land en naar andere sociale lagen van de bevolking. Kinderen werden steeeds meer betrokken bij deze pakjes- of surpriseavond. Thans geldt 5 december algemeen als de 'verjaardag' van Sinterklaas.
 
 
Geschiedenis
 
 
 
Over de geschiedenis van het feest van Sint-Nicolaas tot aan de negentiende eeuw zijn we maar matig geïnformeerd. Er is weinig historisch onderzoek gedaan naar hoe het feest zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld. Wel hebben onderzoekers zich vanaf de negentiende eeuw beziggehouden met de vraag waarom een rooms-katholiek heiligenfeest als een niet-kerkelijk feest is blijven voortbestaan. Sommigen zochten de verklaring in de mogelijke invloed van oud-Germaanse elementen in het feest zonder dat ze daar aanwijsbare bronnen voor hadden. Andere, meer serieuze auteurs hebben op grond van historisch, literair en kunsthistorisch bronnenmateriaal vooral gewezen op de rol van de verering van de heilige Nicolaas op kloosterscholen bij de verspreiding van het feest (K. Meisen, C. Méchin, W. Mezger, L. Janssen). Weer anderen hebben de ontwikkeling in de opvattingen over de opvoeding (J.L. de Jager) benadrukt.
 
Nicolaas
 
Er is vrijwel niets bekend over het leven van Nicolaas. Hij was in de vierde eeuw bisschop van Myra in Klein-Azië (nu Zuidwest-Turkije). Al in de zesde eeuw werd hij als heilige vereerd in het Byzantijnse Rijk en in de tiende eeuw ook in het westen. Nadat zijn relieken in de elfde eeuw naar Bari (Italië) waren overgebracht, verbreidde zijn verering zich over heel West-Europa. De vele wonderverhalen die na zijn dood rond zijn leven ontstonden, maakten Nicolaas tot beschermheilige van alle mogelijke groepen in de samenleving (zeelieden, kooplieden, ongehuwde vrouwen, kinderen, enz.). Het verhaal bijvoorbeeld dat hij drie kinderen, die door een slager waren geslacht en in een pekelvat waren gestopt, weer tot leven wekte, maakte hem tot de beschermheilige van kinderen; de legende dat hij drie meisjes redde van de prostitutie door tot drie keer toe 's nachts heimelijk een zak met goud door het raam te werpen (als bruidsschat) bezorgde hem het patronaat van ongehuwde meisjes en hoeren. Het traditionele aan kinderen vertelde verhaal over de nachtelijke bezoeken van sinterklaas waarin hij geschenken komt brengen, gaat waarschijnlijk terug op deze legende. Patroon van zeevaarders werd Nicolaas door de vele wonderverhalen over zijn bijstand aan schippers in nood. Zo werd Sint-Nicolaas een populaire heilige aan wie talrijke kerken werden gewijd en die in veel plaatsen in Europa werd vereerd.
 
Middeleeuwen
 
Op middeleeuwse kloosterscholen werd de feestdag van Sint-Nicolaas gevierd door scholieren, zoals Meisen heeft aangetoond op grond van Noord-Franse bronnen. In de dertiende eeuw werd Nicolaas in Noord-Frankrijk als patroon van schoolkinderen en als opvoeder van de jeugd vereerd. Tijdens zijn feest 'verscheen' de heilige in een mirakelspel aan de kinderen, hij bracht geschenken aan ijverige leerlingen en vermaande luie leerlingen. Ook kwam het in deze tijd voor dat leerlingen zelf als verklede bisschoppen de straat opgingen en om geld bedelden, hetgeen met wanordelijkheden gepaard kon gaan. Via de kloosterscholen hebben deze scholierenfeesten zich verder verspreid.
 
Enkele laat-middeleeuwse Nederlandse bronnen (Dordrecht veertiende eeuw; Utrecht vijftiende en zestiende eeuw) vermelden tractaties aan schoolkinderen en koorknapen, naast die aan armen op de feestdag van Sint-Nicolaas. In andere bronnen wordt de viering op straat, buiten kerk en klooster, beschreven. Net als op vele andere belangrijke kerkelijke hoogtijdagen werden tijdens het Sint-Nicolaasfeest markten en kermissen gehouden. Daar schonken jongelui elkaar harten van suikergoed en vrijers en vrijsters van speculaas. In deze tijd werd ook al de schoen gezet en kon een geheimzinnige hand lekkernijen strooien in huiselijke kring. Verder organiseerden leden van Nicolaasbroederschappen (religieuze verenigingen die een belangrijke rol speelden in de organisatie van de Nicolaasverering) behalve processies en missen ook maaltijden. De rooms-katholieke kerk verzette zich tegen deze wereldse uitingen van het heiligenfeest.
 
Zestiende- en zeventiende eeuw
 
Na de reformatie verbood de gereformeerde kerk de kerkelijke viering van dit rooms-katholieke heiligenfeest. De pogingen van predikanten en stadsbesturen om ook het feest op straat en thuis tegen te gaan (wegens wanordelijkheid en verkwisting) hadden weinig effect, zo blijkt uit diverse verbodsbepalingen. Als reden voor het voortbestaan van het feest is door onderzoekers wel aangevoerd dat de overheid niet al te streng optrad omdat ze om economische redenen belang had bij rust. Ook is de mogelijkheid genoemd dat het feest al te zeer een plaats had in het relatief vroeg ontwikkelde huiselijk leven van de stedelingen in de Republiek om het nog te kunnen bestrijden (De Jager).
 
Achttiende- en negentiende eeuw
 
In de periode 1750-1850 werden vanuit de hogere stedelijke burgerij pogingen ondernomen het sinterklaasfeest te 'beschaven'. De elite keerde zich in deze tijd van economische achteruitgang tegen leegloperij en verval en dus tegen de viering van het Sint-Nicolaasfeest op straat. Daarentegen stimuleerde zij de huiselijke viering. Het feest werd gebruikt om kinderen aan te sporen tot hard werken op school en tot gehoorzaamheid aan de ouders in ruil voor een beloning van sinterklaas. Luiheid werd gestraft. Sinterklaas werd een feest van beschavers en opvoeders.
 
In de tweede helft van de negentiende eeuw kregen veel elementen van de huidige viering in Nederland vorm, onder andere onder invloed van het prentenboekje van de onderwijzer Jan Schenkman. Hierin werden bestaande en nieuwe elementen, zoals de aankomst van Sinterklaas uit Spanje, zijn intocht in de stad, bezoek aan school, strooi- en pakjesavond, opvoedkundig met elkaar in samenhang gebracht in plaatjes en teksten. Later werden daar ook nog liedjes aan toegevoegd. De burgerlijke sinterklaasviering, zoals die door Schenkman werd afgebeeld, vond voorlopig alleen nog in de steden plaats.
 
Twintigste eeuw
 
De eerste decennia van de twintigste eeuw bestonden er nog grote regionale en sociale verschillen in de viering van het feest. Pakjesavond was een stedelijk verschijnsel dat op het platteland nauwelijks voorkwam. In dorpen werd wel een schoen of klomp gezet met iets voor het paard, maar alleen in burgerlijke kringen was het pakjesavond en verscheen de Sint ook zelf. Via scholen vond de invoering van deze nieuwe viering plaats. De scholen gebruikten Sinterklaas als steun bij de opvoeding en ontleenden er prestige aan. Daarnaast bood de nieuwe viering een alternatief tegen de wilde vormen van sinterklaasvieren die nog op het platteland bestonden: het klaasjagen of sunteklaaslopen. Lawaai makende jongelui trokken potsierlijk verkleed, met onherkenbaar gemaakte zwarte gezichten langs de huizen. Ze vroegen naar stoute kinderen, maakten kinderen bang, strooiden pepernoten en vroegen om geld of lekkers. Eind negentiende, begin twintigste eeuw groeide het verzet tegen dit wilde gedoe dat gezien wordt als een vorm van bedelarij. Daartegenover stelde men de nieuwe beschaafde Sinterklaas.
 
Dit proces van verburgerlijking heeft de uniformering van het feest in Nederland tot gevolg gehad. Een voorbeeld daarvan is ook de naam van Zwarte Piet die als enige naam voor de knecht gaat gelden, terwijl er tot dan toe allerlei regionale benamingen in gebruik waren (zoals Nicodemus, Assiepan, Hans Moef of eenvoudig Jan de Knecht).
 
In de loop van de twintigste eeuw begonnen ook volwassenen onderling cadeautjes met surprises en gedichten uit te wisselen en zij raakten meer bij het feest betrokken. Aan intochten en schoolfeesten werd in de kranten steeds meer aandacht besteed. Zo ontstond een nationaal gevoel rond het feest, dat nog versterkt werd door de uitzendingen van de intocht op de televisie met name vanaf de jaren zestig.
 
Sinds de jaren dertig wordt Sinterklaas door de commercie ingezet als reclamemiddel. Deze speelde in op en versterkte een al opkomende 'verlieving' van het feest als gevolg van veranderingen in de opvattingen over de opvoeding. De houding tegenover kinderen werd minder hiërarchisch. In de toenemende gelijke gezinsverhoudingen gingen nu ook kinderen ouders cadeautjes geven. Tegelijk veranderde de Sint van een strenge opvoeder tot een 'lieve' Sint die ook stoute kinderen beloont.
 
In de jaren tachtig zijn actiecomités opgericht die zich verzetten tegen een vroege komst van de kerstman, tegen de discussies over de modernisering of afschaffing van de figuur van Zwarte Piet en tegen de commercialisering van Sinterklaas. Hun doel is Sinterklaas te beschermen tegen concurrentie en 'vreemde' invloeden. In een artikel in NRC-Handelsblad op 4 december 2001 is zelfs een voorstel gedaan om Sinterklaas als voorbeeld van Nederlands immaterieel erfgoed op de lijst van de Unesco te laten plaatsen. Een feest als Sinterklaas dat door zovelen wordt gevierd laat zich echter moeilijk beschermen, want het is een cultureel proces dat voortdurend in beweging is. Sinterklaas zal blijven veranderen, onder andere door deelname van nieuwe groepen mensen aan het ritueel, zoals dat in de loop van de geschiedenis van het feest steeds weer het geval is geweest.
 
Literatuur:
 
K. Meisen, Nikolauskult und Nikolausbrauch im Abendlande. Eine kultgeographisch-volkskundliche Untersuchung (Düsseldorf 1931).
 
C. Méchin, Saint Nicolas. Fêtes et traditions d'hier et d'aujourdhui (Paris 1978).
 
J.L. de Jager, Rituelen. Nieuwe en oude gebruiken in Nederland (Utrecht 2001).
 
 
 Eugenie Boer-Dirks, 'Nieuw licht op Zwarte Piet. Een kunsthistorisch antwoord op de vraag naar de herkomst van Zwarte Piet', Volkskundig Bulletin 19 (1993) 1-35.
 
L. Janssen, Nicolaas, de duivel en de doden (Baarn 1993). 
 
W. Mezger, Sankt Nikolaus zwischen Kult und Klamauk (Ostfildern 1993).
 
Mirjam van Leer. Geven rond Sinterklaas. Een ritueel als spiegel van veranderende relaties (Amsterdam 1995).
 
John Helsloot, 'Sinterklaas en de komst van de kerstman. Decemberfeesten in postmodern Nederland tussen eigen en vreemd',Volkskundig Bulletin 22 (1996) 262-298.
 
Gerard Rooijakkers, 'Sinterklaas en de donkere dagen voor Kerstmis. De commercialisering van decemberrituelen', in: Huub de Jonge (red.) Ons soort mensen. Levensstijlen in Nederland (Nijmegen 1997) 239-272.
 
John Helsloot, 'Die Nationalisierung des Nikolausfestes in den Niederlanden im 20. Jahrhundert. Eine Skizze anhand der Fragebogen des Meertens-Instituts von 1943 und 1994', Rheinisch westfälische Zeitschrift für Volkskunde 45 (2000) 217-244.
 
John Helsloot, '5 December. Sinterklaas en nationale cultuur in Nederland'. Skript 24 (2002) 55-68.
 
 
 
Sinterklaas op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed!
 
 
Nederland leek de afgelopen dagen wel een bijenkorf of misschien zelfs een wespennest. Zwarte Piet  staat ter discussie en is zelfs onderwerp van aandacht van de Verenigde Naties. ‘Het Sinterklaasfeest is racistisch en kan maar beter verdwijnen …’ Dat is in ieder geval de opinie van de voorzitter van VN mensenrechten commissie die zich nu over het probleem buigt. Aanleiding was een klacht vanuit Nederland dat ons land mogelijk het Sinterklaasfeest zou willen voordragen voor de UNESCO lijst van het immaterieel erfgoed.
 
Een levende traditie
 
De discussie loopt hoog op, een teken dat het Sinterklaasfeest bij zowel voor- als tegenstanders veel emotie oproept. Het minste dat je er van kan zeggen is dat het een levende traditie is, die niemand onverschillig laat. Wat we er bij het VIE van hebben geleerd is dat het overgrote deel van de Nederlandse bevolking graag wil dat het feest voor de toekomst behouden blijft, liefst in ongewijzigde vorm. De vraag is nu: hoe kunnen we daar het best voor zorgen? UNESCO wordt daarbij nu soms als tegenstander gezien, als de criticaster van buiten. Het VIE ziet UNESCO veeleer als bondgenoot. Het nieuwe, door Nederland ondertekende UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is er immers op gericht om het respect voor elkaars tradities te versterken en een kader te bieden waarin deze tradities behouden kunnen blijven voor de toekomst. Levensvatbaar houden betekent vooral: werken aan je tradities, zodat ze ook voor toekomstige generaties hun waarde kunnen behouden.
 
In weerwil tot wat de VN mensenrechtencommissie lijkt te denken, is er nog geen sprake van een internationale voordracht van het Sinterklaasfeest voor de internationale UNESCO lijst. Dat zou ook niet kunnen. Nederland heeft de conventie pas midden vorig jaar ondertekend. Nederland is begonnen met het aanleggen van een Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Nu hier een goed begin mee is gemaakt - er staan inmiddels zo’n veertig tradities op de Nationale Inventaris - heeft de Nederlandse regering inmiddels ook te kennen gegeven dat Nederland in de toekomst ook internationaal wil gaan voordragen. Maar dat vergt een hele procedure en de Nederlandse regering is nog druk doende om na te denken hoe we dit het best kunnen doen. Pas daarna volgt de vraag: Wat zou Nederland kunnen voordragen?
 
De Nationale Inventaris
 
Ondertussen heeft het bij velen wel verbazing gewekt dat het Sinterklaasfeest nog niet op de eigen Nationale Inventaris van het Immaterieel Erfgoed staat. We kunnen nu zeggen: er is wel een voordracht, namelijk van het Sint Nicolaas Genootschap, maar die voordracht heeft nog niet tot een erkenning geleid. De reden hiervoor is dat wij goed willen nadenken over de rol van Zwarte Piet in deze traditie. We hebben het Sint Nicolaas Genootschap gevraagd er nog eens zorgvuldig naar te kijken en er rekening mee te houden dat deze voordracht ook controverse kan oproepen. Dat onze raad niet helemaal ongegrond was, blijkt uit de storm die inmiddels is ontstaan over Zwarte Piet, nog voordat de voordracht voor het Sinterklaasfeest zelfs maar bekend was.
 
Een toekomst voor het Sinterklaasfeest
 
Het is nu tijd om het stof te laten neerdwarrelen en te kijken waar we nu staan. Over en weer zijn de emoties gelucht. Het biedt hopelijk ook ruimte voor een nieuwe start. Want dat het overgrote deel van de Nederlandse bevolking zich verbonden voelt met dit feest en het wil behouden is duidelijk. Wij hebben zelf ook die emoties en natuurlijk heb je dan, zeker als de kritiek van buiten komt, de neiging om de stekels overeind te zetten. Na de vele felle geluiden waren er overigens ook enkelen die opriepen tot rust en meer bezadiging. Zoals bijvoorbeeld hoofdpiet Eric van Muiswinkel, die de algemene stem verwoordde dat het Sinterklaasfeest natuurlijk moet blijven, maar dat we er wel aan kunnen werken om sommige gevoeligheden te verzachten, bijvoorbeeld door geleidelijk aan Zwarte Piet wat minder zwart te maken. En zoals Mercedes Zandwijken van de Stichting Keti Koti Tafels, die opriep tot een dialoog waarin wij elkaars gevoelens en opvattingen serieus nemen.
 
Een rijk verleden
 
Het Sinterklaasfeest heeft een rijke traditie, als kinderfeest met cadeautjes gaat het terug tot in de zestiende eeuw. Sinterklaas was toen al een kindervriend, die in de nacht van 5 op 6 december zijn cadeautjes door de schoorsteen in de klaarstaande kinderschoentjes liet belanden. Overigens deed hij het toen nog zonder hulp, hij reed in zijn eentje over de daken. Niemand zag hem daarbij ooit. Op sinterklaasavond zetten de kinderen hun schoentje, de volgende dag pas vonden ze de cadeautjes die Sinterklaas ’s nachts bij ze had langs gebracht. Pas in de negentiende eeuw, toen door zijn voortdurend succes de Sint steeds meer behoefte kreeg aan hulp, duikt ineens een knecht op aan zijn zijde, overduidelijk donker van kleur. Waarom Sinterklaas voor een donker hulpje koos zal wel altijd in de nevelen van de geschiedenis verborgen blijven, duidelijk is wel dat deze toevoeging aan het Sinterklaasfeest een enorm succes bleek. Het hulp van Sinterklaas kreeg een steeds prominentere rol en een ook een eigen bijbehorend kostuum, een pagekostuum met een opvallende baret. Rond die tijd kreeg hij ook een eigen, oerhollandse naam: Zwarte Piet.
 
Zwarte Piet was dus een succes. Maar hij was tegelijkertijd, net als het Sinterklaasfeest zelf, een spiegel voor maatschappelijke veranderingen. Tot aan ruwweg 1960 waren Sint en Piet bepaald niet figuren om mee te spotten: immers, wie zoet is kreeg lekkers maar wie stout is de roe. Vanaf 1960 was deze autoritaire Sinterklaas, en zijn niet minder strenge maar toch soms ook vrolijke knecht Zwarte Piet, niet meer te handhaven. Net als in de gezinnen zelf, die vroeger ook een autoritaire vader aan het hoofd hadden, koos Sinterklaas voor een andere manier van optreden, waarin minder plaats was voor straf en voor een boeman als Zwarte Piet. Ook de verhouding tussen Piet en de Sint veranderde, deze werd met de tijd meer gelijkwaardig. Piet ontwikkelde zich in onze tijd tot de logistiek manager van de Sint, zonder wiens hulp de Sint hopeloos verloren is.
 
Sint en Piet hebben in de loop van de geschiedenis dus al heel wat veranderingen ondergaan, langs wegen der geleidelijkheid, dat wel. Toch kwam er in diezelfde tijd ook bezwaar. Zwarte Piet mag zich dan ontwikkeld hebben tot de moderne manager van Sinterklaas, maar hij is onmiskenbaar toch ook de ondergeschikte van Sinterklaas. Onderzoekers wezen er op dat er een hele beeldcultuur is waarin zwarten altijd, op stereotype wijze, worden afgebeeld in een knechtrol. Met name Surinaamse Nederlanders storen zich aan de stereotype wijze waarop Piet altijd in een ondergeschikte rol wordt afgebeeld. Misschien heb je vreemde ogen nodig om je te realiseren dat dit misschien geen toeval is.
 
Hoe kan je een dergelijke traditie levend houden voor de toekomst?
 
De toekomst van Sinterklaas
 
De UNESCO Conventie van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is erop gericht om tradities, die gedragen worden door mensen en gemeenschappen, levensvatbaar te houden voor de toekomst. Daarin past ook het in kaart brengen van trends en ontwikkelingen die het voortbestaan van de traditie in de weg zouden kunnen staan. Om levensvatbaar te blijven voor de toekomst, dienen ook toekomstige generaties zich te kunnen herkennen in de traditie. Als niemand zich er in kan herkennen, dan sterft de traditie uit.
 
Wat ik opvallend vind, na de vele emotionele mails van gisteren, dat er bij het VIE nu juist veel mails binnenkomen met suggesties hoe het Sinterklaasfeest enigszins kan worden aangepast, zodat nog meer mensen zich erin kunnen herkennen. Een suggestie was bijvoorbeeld om elementen die ook maar enigszins lijken te verwijzen naar slaven of slavernij rücksichtslos uit de traditie te verwijderen: dikke lippen, uitbundige oorbellen, Surinaams sprekende pieten. En waarom moet Piet per definitie altijd  kroeshaar hebben? Anderen suggereren om Piet een andere kleur te geven of ook zelfs gewoon wit te laten. Volgens nog weer iemand anders zou zelfs Sinterklaas incidenteel een andere kleurtje mogen hebben. Een oudere man met Surinaamse roots vertelt bijvoorbeeld dat hij al sinds jaar en dag voor Sinterklaas speelt, en dat kinderen nooit moeite hebben met zijn huidskleur. Wat mij betreft zouden deze en andere plannen zo in het erfgoedzorgplan kunnen, dat altijd hoort bij een voordracht voor de Nationale Inventaris.
 
Na een dag vol van verwarring en emoties lijkt Nederland ineens bol van creatieve ideeën. Misschien moeten we dat als uitgangspunt nemen en allemaal werken aan een gezamenlijke toekomst voor Sinterklaas. Bij het VIE proeven we de gedachte dat mensen er alles aan willen doen om het Sinterklaasfeest te behouden en het zo een welverdiende plaats te geven op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Onze steun hebben ze.
 
Ineke Strouken
Directeur Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed
 
 
 
 
 
 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten